Anke Meerman (63) werkt als manager van het Centrum voor Psychotherapie (CvP) in Lunteren. Door reorganisatie vervalt binnenkort haar functie en wordt ze transitiemanager en interim zorgmanager van de Basis GGZ. Een interview aan de hand van van te voren vastgestelde thema’s.

Door Hanneke Sizoo

‘Er was een tijd,’ vertelt Anke, ‘dat als een psychiater een ruimte binnenkwam, iedereen opstond. De hegemonie van de medische stand! Dat kun je je nu niet meer voorstellen. Mijn werkzame leven in de psychiatrie begon in de periode kort daarna, de tijd van de antipsychiatrie.’ 

Familie

Anke groeide op in Amsterdam, waar ze samen met haar ouders en zus woonde, in de Van Baerlestraat. ‘Mijn vader zat in het zakenleven, hij was een goede verkoper. Hij heeft in zijn leven Perzische tapijten en Olympische zwembaden verkocht, en alles wat daartussen zit. Goed in contact, een goed verhaal, weten wat je verkoopt, dat was zijn kracht. Mijn moeder runde een kamerverhuurbedrijf. Dat had vooral met de nasleep van de oorlog te maken. Als getrouwde vrouw mocht je niet blijven werken en door de woningnood in Amsterdam mocht een gezin maar een beperkt aantal kamers hebben. Ons huis was ruim, vandaar. Het wonen met huurders, het heeft mijn jeugd gekleurd. Ook mijn oma woonde bij ons. Zij was onder de tram gekomen en had nog maar één been. Haar houten been stond altijd in de gang.’

Sherry en rookwaar 

‘Dat mijn vader een kantoorbaan vond in Rotterdam zette alles op zijn kop. We verhuisden, maar mijn moeder voelde zich totaal ontheemd. Voor mij zochten ze de beste school die er was, het werd de nonnenschool, waar alleen meisjes opzaten. Ik vond het fantastisch. Geen gezeik en gezeur om of met jongens. Met twaalf meiden doorliepen we de HBS. Op retraite gaan met deze groep was altijd een feest, met flessen sherry en rookwaar in de koffer. Samen haalden we ons diploma. We zijn na al die jaren nog steeds vriendinnen. Eén van hen is Rotterdamse Toos. Zij ontving de publieksprijs tijdens het Camerettenfestival.’ 

De reis

Op haar zeventiende was Anke klaar met de middelbare school. Ze wist niet wat ze wilde. ‘Ik zeilde, prutste wat aan een bootje en overwoog om naar Middeloo te gaan, één van de sociaal pedagogische Mikojel-opleidingen. Maar het werd een jaar Amerika. Ik werd uitgezonden door de YFU en kwam in Michigan terecht, bij een zwaar christelijk gezin met zeven kinderen. 

Ik keek mijn ogen uit. Drive-in bioscopen, McDonalds, de grote afstanden, de enorm grote scholen. Het was de tijd van de Vietnamoorlog. De jongens van mijn leeftijd moesten in dienst, de eerste doden kwamen terug uit Vietnam. Ook speelden er de raciale problemen en ‘busing’; een methode om de rassenscheiding in het onderwijs tegen te gaan. Zwarte leerlingen werden gedwongen geplaatst op blanke scholen en andersom.’ 

Heimwee

‘Ik had enorme heimwee. Het was een te grote tegenstelling met het warme nest waar ik zelf uit kom. Maar, ik ben ook een doorbijter. Mijn ouders hadden flink in de buidel getast om mij deze ervaring te geven. Dus mislukken, dat was geen optie. Ik werd stil, en schreef nauwelijks meer naar huis. Toch vond ik uiteindelijk mijn weg. Mijn redding was dat ik contact kreeg met de dominee van het gezin, hij bood een luisterend oor. Hij regelde een fiets voor me. Bijzonder, want niemand fietste daar. Het gaf me de kans om op pad te gaan. Ik meldde me aan als vrijwilliger in de psychiatrie. Ook ging ik naar een artclass waar ik vrienden maakte en werd ik lid van een debating club. In dat jaar ben ik behoorlijk zelfstandig geworden.’ 

De werkervaring

‘In de tussentijd hadden mijn ouders een kamer voor me geregeld in Amersfoort, zodat ik na terugkomst kon starten met de Mikojel-opleiding. Een eigen kamer, ik vond het geweldig! Ik kwam alweer in een andere wereld terecht. Versleten spijkerbroeken lapte ik op met de oude gordijnen van mijn moeder. Toch was ik ook verlegen. In gezelschap moest ik mijzelf altijd een duw geven. Je zult het misschien niet geloven, maar dat is eigenlijk nog steeds zo. Tijdens mijn opleiding liep ik stage bij de Jozefstichting, dat is nu GGNet. In die periode was er grote werkloosheid. We hadden de oliecrisis en de autoloze zondag. Dat ik na mijn opleiding een baan vond als creatief therapeut bij de Willem Arntszstichting, was dan ook echt bijzonder.’

Blauwdruk

‘Binnen deze stichting werd al snel een nieuw model ingevoerd: leidinggevend en uitvoerend werk werd altijd gecombineerd, ook door de directie. De gedachte: wanneer je gevoed wordt door de werkvloer maakt je dat een betere leidinggevende. Gekozen teamleiders vormden het algemeen dagelijks bestuur. Ik werd gekozen tot teamleider en kreeg de opdracht een blauwdruk te maken voor de organisatiestructuur. Uiteindelijk werd ik als vijfentwintigjarige benoemd tot lid van het directieteam. Gelukkig vormde mijn HBS-A een goede basis om het cijferwerk te snappen.’ 

De fuik

‘Toch kwam ik door deze functie in een fuik terecht. Ik zag om mij heen gebeuren dat directieleden te veel op het pluche belandden, het democratisch uitgangspunt bleek niet voor iedereen dezelfde waarde te hebben. Voor mij was het in ieder geval niet de goede weg. Ik besloot mijn functie eraan te geven en de Voortgezette Opleiding (VO) te gaan doen. Ik stelde zelf mijn opvolger aan, dat was Gerlach Cerfontaine, later de baas van KLM. Ik koos voor mijn eigen ontwikkeling en maakte op de VO kennis met het systeemdenken. Op mijn werk werd er een systeemtherapeut aangenomen, Ad van der Ree, die later opleider werd bij het RINO. 

Ad zag mijn mogelijkheden en gaf me de kans om mee te doen met de interne opleiding tot systeemtherapeut. Ik had net een baby, eigenlijk paste het niet, maar het voelde als nu of nooit.’

Het boek

‘Het boek ‘Is ‘werkelijk’ waar?; Spraakverwarring, zinsbegoocheling en onvoorstelbare werkelijkheid’, van Paul Watzlawick, heeft mijn ogen geopend. Het gaf me zicht op de gelaagdheid van de menselijke communicatie, de betekenis achter de betekenis. Niets is wat het lijkt. In communicatie speelt er zoveel meer mee dan dat we tegen elkaar zeggen. Daarmee bedrijf je psychotherapie, je haalt los wat vast zit, het verbreken van circulair vastzitten in patronen. In het systeemdenken zoek je naar aanknopingspunten voor het loslaten, om zo een nieuw evenwicht te zoeken. Tot op de dag van vandaag gebruik ik dit in mijn werk. Door dingen net anders te formuleren kun je mensen aan het denken zetten. De kracht is dat je zoekt naar iets dat óók waar is maar volkomen onderbelicht. Je kijkt achter de werkelijkheid: wat was de intentie, de bedoeling?’

Het stuur pakken

‘Het hoort wel bij mij om niet de uitgestippelde weg te volgen. Dat heeft ook zeker een rol gespeeld bij mijn twee scheidingen. Het besluit om weg te gaan had met ultieme autonomie te maken. Ik vond het ook voor mijn dochter belangrijk om vóór te leven dat als een situatie niet meer goed voor je is, je het heft in handen kunt nemen, aan het stuur kunt staan. Het geldt ook voor mijn werk. Ik heb geen planmatige carrière, maar ik weet wel wanneer ik dat stuur moet pakken.’

Het succes

‘Het grote succes, dat staat aan de Klomperweg in Lunteren: het nieuwe Centrum voor Psychotherapie. Dat ik deze nieuwbouw heb mogen helpen realiseren, daar ben ik erg dankbaar voor. Het is echt ontworpen voor de functie klinische psychotherapie. Alle disciplines hebben er hun plek en voor cliënten is er optimale ruimte voor herstel. Alle ruimtes staan in dienst van het veranderingsproces; oefenen, leren, vallen, en weer opstaan. Het gebouw en haar omgeving bieden een palet aan kansen.’

De teleurstelling

Na twintig jaar het CvP loslaten, dat wordt nog zwaar, maar het zal wel gaan, vertelt Anke. ‘Diep in mijn hart was ik het liefste gebleven tot mijn pensioen, over twee jaar. Maar de werkelijkheid is anders. Na al het gedoe en mijn opstandige gevoel is het nu klaar. Het zou zo zonde zijn om mijn energie hier aan kwijt te raken. Ik maak plannen en pak weer het stuur. Mijn vertrouwen is basaal, ik kom altijd weer op mijn pootjes terecht. Vanaf 1 januari geef ik leiding aan Indigo Basis GGz. Thilda Geverinck wordt de nieuwe zorgmanager voor het CvP. Zij kent haar vak, ik heb een rotsvast vertrouwen in haar.’ 

wel bij mij om niet de uitgestippelde weg te volgen’

Scroll naar beneden om het artikel te lezen