purper
31
jaargang 5 2014
07
Mira werkt als junior onderzoeker bij Pro Persona/ Radboudumc.
Haar promotieonderzoek doet ze aan de Radboud Universiteit.
Door Arend-Jan Alberts
Kunnen mensen die last hebben van chronische depressie en die zonder resultaat het reguliere behandeltraject hebben bewandeld baat hebben bij een aanvullende training mindfulness? Dat is de vraag waar junior onderzoeker Mira Cladder-Micus zich over buigt.
‘Mensen met een depressie vertekenen vaak hun ervaringen. Interpreteren en herinneren deze vaak als negatief. Via mindfulness hopen we dit patroon te doorbreken,’ stelt Mira. ‘Bij mindfulness draait het namelijk om het accepteren van gedachten en emoties. Dus niet ‘ik mag dit niet denken’. Maar juist: ‘het is OK dat die gedachte er is, maar zij gaat ook weer weg’. Het gaat dus niet om het wegdrukken van gevoelens, want dan ben je een bal onder water aan het drukken, terwijl die onherroepelijk weer naar boven komt.’
‘Mensen met een depressie vertekenen vaak hun ervaringen. Interpreteren en herinneren deze vaak als negatief. Via mindfulness hopen we dit patroon te doorbreken,’ stelt Mira. ‘Bij mindfulness draait het namelijk om het accepteren van gedachten en emoties. Dus niet ‘ik mag dit niet denken’. Maar juist: ‘het is OK dat die gedachte er is, maar zij gaat ook weer weg’. Het gaat dus niet om het wegdrukken van gevoelens, want dan ben je een bal onder water aan het drukken, terwijl die onherroepelijk weer naar boven komt.’
De deelnemers aan het onderzoek krijgen vragenlijsten en (computer)opdrachten voorgelegd. Ook worden er interviews afgenomen. Het doel is tweeledig. In de eerste plaats om te weten te komen of mindfulness toegevoegde waarde heeft en toepasbaar is in de behandeling van chronische depressie. Dit is het expertisegebied van haar promotor Jan Spijker. Ten tweede om meer inzicht te krijgen in de werkingsmechanismen van mindfulness. Denk aan het interpreteren van emoties in combinatie met de werking van het geheugen. ‘Nu sta je na het reguliere traject bij wijze van spreken met lege handen. We hopen met mindfulness iets te kunnen bieden dat langdurig effect heeft en anders is dan eerdere behandelingen.’
Puur bij jezelf
Mindfulness is een combinatie van meditatie, yoga en cognitieve gedragstherapie. In dit geval draait het echt om een training, er worden dus bijvoorbeeld geen individuele gesprekken met een psycholoog gevoerd. ‘Je hoeft dus niet je hele hebben en houden te delen. Sterker: in het programma zit een stiltedag waarin je niet alleen niet mag praten, maar ook oogcontact wordt vermeden. Er is dus geen enkele interactie. Hierdoor blijf je puur bij jezelf. Een heel bijzondere ervaring.’
Lang onderzoekstraject
Over resultaten kan Mira niets zeggen, ze zit nog middenin het verzamelen van data. Vergeleken worden de deelnemers met patiënten die de gewone behandelingen volgen en later mogen instromen bij een mindfulnesscursus. Daarbij is het een lang onderzoekstraject. De training duurt acht weken en wordt bij Pro Persona onder meer gegeven in Arnhem, Ede, Nijmegen en Tiel. Alle deelnemers worden na afloop gevolgd, na drie en zes maanden. De eerste deelnemers zijn in 2013 gestart, de laatste groep staat gepland voor 2015. In de loop van 2016 volgen dan de analyse en conclusies.
Toch krijgt ze goede hoop uit de reacties van de deelnemers. ‘Zij zijn gemotiveerd om van hun klachten af te komen. Daarbij is mindfulness anders dan gesprekstherapie. Het is heel praktisch, je kunt er direct mee aan de slag!’
Zonder oordeel in het hier en nu
Bij mindfulness draait het om het ‘aanwezig zijn in het hier en nu, zonder oordeel’. Dat gebeurt aan de hand van diverse oefeningen. Te denken valt aan het ‘voelen’ van je eigen lichaam: Hoe zit je? Zit er spanning in je lichaam? Zo ja, waar dan? Waar voel je je adem? Hoe snel gaat deze? Of juist heel bewust ervaren waar je loopt, wat je ziet en hoort. Hierdoor stel je jezelf open voor het opdoen van andere ervaringen en emoties. Mira: ‘Dan ben je echt in het moment en stap je uit de automatische piloot stand van stressen en doorgaan.’
Logica
Het onderzoek van Mira volgt op pilotstudies van andere onderzoeksteams. ‘Ik vind het doen van onderzoek heel leuk, wil graag weten hoe het zit en zoek de logica in processen. Daarbij zit in deze studie een mooie combinatie met praktijk. Dat zie ik terug bij de deelnemers die dankbaar zijn om te kunnen bijdragen aan het verbeteren van de behandeling.’
Drempel
Mira geeft aan dat het lastig is om kandidaten voor haar onderzoek te vinden, niet alleen vanwege de gestelde criteria. ‘Met de training mindfulness komt er voor de deelnemers nóg iets extra’s bij. Dat werpt een drempel op, ook bij behandelaren.’ Om een goede analyse te kunnen maken, heeft ze minimaal 94 deelnemers nodig. Op dit moment staat de teller op 50 participanten. Mira: ‘Het is een moeilijke groep en we verwachten ook zeker niet dat mensen die heel depressief zijn ineens klachtenvrij zijn. Mindfulness is geen wondermiddel. Wel heb ik de hoop dat de klachten afnemen en de beleving ervan anders gaat worden.’
Voor meer informatie over het onderzoek of het aanmelden daarvoor, neem contact op met Mira via:
http://www.radboudcentrumvoormindfulness.nl/pages/onderzoek/demeter.php
‘Je hoeft dus niet je hele hebben en houden te delen’
Mira Cladder-Micus
